تصور کنید که در یک رودخانه‌ی کوچک پاهایتان را از هم باز کنید، و در عین حال که پاهایتان در یک جریان آب است، به پای راستتان آب خنک برخورد کند و به پای چپتان آب گرم! اینجا چشمه مرتضی علی (ع) است، اعجابی در دل عجیب‌ترین کویر ایران، پدیده‌ای نادر در طبس!
چشمه آب گرم مرتضی علی و طاق شاه عباسی از جمله مناطق نمونه گردشگری استان خراسان جنوبی و از جاذبه‌های گردشگری کشورمان به حساب می‌آیند. این چشمه در مسیر گردشگری روستای خرو و در فاصله ۲۷ کیلومتری شهر طبس واقع شده‌است.
چشمه آب گرم مرتضی علی و طاق شاه عباسی از جمله مناطق نمونه گردشگری استان خراسان جنوبی و از جاذبه‌های گردشگری کشورمان به حساب می‌آیند. این چشمه در مسیر گردشگری روستای خرو و در فاصله ۲۷ کیلومتری شهر طبس واقع شده‌است.
وجود این چشمه جوشان با دو نوع آب سرد و گرم کنار هم در دل کویر ایران زمین انسان را به تفکری عمیق وا می‌دارد. پس از گذر نمودن از شهر طبس برای رسیدن به این چشمه حدود 5 کیلومتر مسیر را باید به صورت پیاده طی کرد که عمدتا از آب عبور می‌کنند.
این چشمه مبدا آبی اغلب مزارع و تامین آب باغات طبس می‌باشد که از طریق نهر آبی به این شهر منتقل می‌شود.
در طول مسیر چشمه آب گرم مرتضی علی، دیواره‌های بلند دره مانندی در دو طرف خود نمایی می‌کند و روی این دیواره‌ها حفره‌هایی است که به نظر میرسد با نظم خاصی بنا شده‌اند. پس از حدود ۱۰دقیقه پیاده روی به منطقه‌ای می‌رسیم که چشمه‌های متعدد آب بویژه چند چشمه آب گرم و سرد قرار دارد و بزرگترین آنها از درون حفره‌ای نشات می‌گیرد که به حمام مرتضی علی معروف شده‌است.
چشمه آب گرم مرتضی علی طبس از مناطق طبیعی است که با داشتن چشمه‌های آب درمانی به لحاظ توریست درمانی مورد توجه ویژه‌است. گردشگران داخلی و خارجی از این مناطق که طبیعت زیبایی نیز دارد استقبال می‌کنند.
آب گرم چشمه از دیواره سمت راست به داخل رودخانه می‌ریزد و همین، اختلاف دمایی را در چشمه ایجاد می کند که گاهی به 10درجه هم می رسد.
غلظت بیشتر آب گرم و تفاوت ساختاری آن با آب سرد جاری در کف رودخانه باعث می‌شود که این آب‌ها تا مسافت حدود 300 متری بستر رودخانه هم پیش بروند، در حالی که به طور کامل با هم مخلوط نشده‌اند و در بستر رودخانه قابل تفکیک هستند.
به این ترتیب در یک طرف رودخانه آب سرد و در طرف دیگر آب گرم جریان دارد و می‌توان یک پا را در طرف گرم رودخانه فرو برد و پای دیگر را در طرف سرد رودخانه. پدیده نادری که شاید در هیچ نقطه دیگر کشور فرصت تجربه آن را نداشته باشید!
اگر گذارتان به چشمه آبگرم مرتضی علی افتاد و توانستید دل از حمام معدنی آن بکنید، کمی بالاتر دره محصور و تنگی را می بینید به نام دره سد نهرین که شاید تماشای آن یکی از دیدنی ترین تجربه های سفرتان باشد.
خیلی ها معتقدند این دره باریک، شباهت زیادی با تنگه واشی تهران دارد. اگر باز هم مسیر را ادامه دهید، به طاق یا سد شاه عباسی خواهید رسید که از آثار تاریخی دوران صفویه محسوب می‌شود.
نازک‌ترین سد جهان ارزش دیدن دارد
می‌گویند «نازک‌ترین سد جهان» هم لقب گرفته، «طاق شاه‌عباسی» که رکورددار داشتن صفت‌هایی با پسوند «ترین» در میان بناهای تاریخی ایران است. سدی با 60 متر ارتفاع که نه‌تنها لقب قدیمی‌ترین و بزرگترین سد قوسی جهان را دارد، بلکه به‌مدت 550 سال نیز به‌عنوان بلندترین سد در جهان شناخته می‌شد.
بالاتر از این چشمه، دره‌ی تنگی وجود دارد که روی آن «طاق شاه‌عباسی» بنا شده است. قدمت این بنا را به دوره‌ی صفوی نسبت می‌دهند و معتقدند که سنگ‌نگاره‌های بزکوهی که روی این طاق حک شده‌اند، نمادی از درخواست فراوانی آب، زایندگی و فراوانی نعمت است. البته عده‌ای هم این بزها را نمادی از فرشتگانی می‌دانند که برای نگهبانی از آب، افزایش و فراوانی نعمت روی دیواره‌های طاق در حالت دعا نقاشی شده‌اند.
بومی‌ها به این منطقه تفرجگاه «مرتضی علی (ع)» می‌گویند. چشمه‌ی آب آن، هم‌زمان دو بخش سرد و گرم دارد که به موازات یکدیگر جریان پیدا می‌کنند، یک سمت چشمه سرد و سمت دیگر آن گرم است. می‌گویند علت این است که آب گرم چشمه از دیواره‌ی سمت راست به داخل رودخانه می‌ریزد و همین امر، اختلاف دما در چشمه ایجاد می‌کند که گاهی به 10 درجه هم میرسد.
غلظت آب گرم و تفاوت ساختاری آن با آب سرد جاری در کف رودخانه باعث می‌شود که این دو نوع آب تا مسافت حدود 300 متر در بستر رودخانه پیش روند و به‌طور کامل با هم مخلوط نشوند، به صورتی که در بستر رودخانه قابل تفکیک باشند.